Irak Kökenli Antik Eserlerin Türkiye’ye İadesi ve Kültürel İşbirliği

Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı ile Irak’ın Ankara Büyükelçisi Majid Abdulreda Hassan Al-Lachmawi, Cumhuriyet Müzesi’nde düzenlenen özel bir törenle, tarihi eserlerin karşılıklı iade edilmesine ilişkin önemli bir adımı paylaşmak üzere bir araya geldi. Bu anlamlı etkinlik, iki ülke arasındaki kültürel bağların güçlendirilmesi ve ortak mirasın korunması yönünde atılmış büyük bir adımdır.

Yazgı, törende yaptığı konuşmada, Türkiye’nin tarih boyunca kültürel mirasına verdiği önemi vurgulayarak, bu değerin sadece kendi sınırlarıyla sınırlı kalmadığını; aynı zamanda dünya kültür hazinesinin ortak bir miras olduğunu ifade etti. Kendilerinin, Irak’tan geri alınan ve bilimsel incelemeleri sonucu Irak kökenli olduğu belirlenen altı adet çivi yazılı kil tabletin, topraklarına iade edilmesiyle ilgili süreçte, Irak makamlarıyla yakın işbirliği içinde hareket ettiklerini belirtti.

Yazgı, ayrıca, bu eserlerin iadesine katkı sağlayan tüm kurum ve yetkililere teşekkür ederek, şu ifadeleri kullandı: “Iraklı uzmanlar ve Dışişleri Bakanlığı ile koordineli çalışarak, bu değerli tabletlerin orijinal kimlikleri ve tarihi özellikleri doğrultusunda ülkemize kazandırılmasını sağladık. Bu eserler, eski Akad, Ur ve Babil dönemlerine ait olup, bölgenin tarihini ve kültürel zenginliğini yansıtan eşsiz belgeler arasında yer almaktadır.”

Kültürel Mirasın Uluslararası Hukuk ve İşbirliği Çerçevesinde Korunması

Yazgı, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Uluslararası toplumun kültürel mirasın korunmasında gösterdiği ortak irade ve işbirliği, bu değerlerin yasa dışı yollarla kaçırılmasını engellemekte en önemli güçtür. Türkiye olarak, UNESCO’nun 1970 tarihli sözleşmesine ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 1483 ve 2199 sayılı kararlarına tam uyum içerisinde hareket ediyoruz. Bu kararlar, kültürel varlıkların yasa dışı şekilde transferini önlemek ve iadesini sağlamak adına büyük önem taşımaktadır.”

Yazgı, ayrıca, 2010, 2019, 2022 ve 2025 yıllarında toplam 97 eserin Irak’a iade edildiğini belirterek, bu sayının kültürel sorumluluğun ve uluslararası hukukun bir yansıması olduğunu vurguladı. Kendilerinin, bu süreçte Dışişleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ilgili birimleri ile İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde çalışan uzmanların büyük emekleri olduğunu ifade etti.

İadesi Yapılan Eserlerin Bilimsel ve Kültürel Önemi

İade edilen ve İstanbul Arkeoloji Müzesi uzmanlarının titiz bilimsel incelemeleri sonucu Irak’a ait olduğu kesinleşen tabletler, yaklaşık M.Ö. 24-18. yüzyıllar arasındaki eski Babil, Akad ve Ur dönemlerine ait olup, ekonomik, idari ve dini içeriklere sahiptir. Bir tablet, M.Ö. 22-21. yüzyıllara tarihlenen ve Sümer alfabesiyle yazılmış olup, özellikle rahiplerin isimleri ve dini törenlerle ilgili bilgiler içermektedir. Yazım tarzı ve terminoloji, Güney Irak’taki Ur ve Umma merkezlerine doğrudan işaret etmektedir.

Bir başka tablet ise, M.Ö. 24-23. yüzyıllara tarihlendirilen eski Akad dönemine ait olup, koyun ve keçi gibi hayvanların isimleri ile bunlar için yapılan ödemeleri kaydetmekte ve ekonomik faaliyetlere ışık tutmaktadır. Ayrıca, M.Ö. 21. yüzyıla tarihlendirilen ve o dönemin idari belgelerine özgü yazı ile düzenlenmiş başka bir tablet, dönemin günlük işlemlerine ve yönetim biçimine dair önemli bilgiler içermektedir.