İklim Değişikliğiyle Mücadelede Yeni Yasal Düzenlemeler ve Uygulama Stratejileri

Giriş

İklim değişikliğiyle mücadeleyi güçlendirmek amacıyla hazırlanan yeni yasal düzenlemeyle, 2053 yılına kadar net sıfır emisyon hedefinin gerçekleştirilmesi temel amaç olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim uyum stratejilerinin etkin bir şekilde hayata geçirilmesi için devlet kurumlarına ve yerel yönetimlere önemli görevler verilmekte, aynı zamanda sürdürülebilir doğa ve ekosistem yönetimi teşvik edilmektedir.

Çevresel Koruma ve Sürdürülebilirlik Adımları

İlgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından, iklim değişikliğinin ekosistemler ve biyolojik çeşitlilik üzerindeki olumsuz etkilerinin en aza indirilmesini sağlayacak tedbirler alınacaktır. Bu kapsamda, denizel ve karasal korunan alanların korunması ve niteliğinin artırılması önceliklendirilirken, iklim değişikliğinin neden olduğu arazi tahribatını önlemek amacıyla rehabilitasyon ve koruma çalışmaları hızlandırılacaktır. Ayrıca, çölleşme ve erozyonla mücadele ile ağaçlandırma faaliyetleri, orman dışı alanlarda oluşturulan yutak alanlarının sürdürülebilir yönetimini sağlayacak şekilde düzenlenecek, ekolojik denge korunacaktır.

Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması ve Stratejiler

Sera gazı emisyonlarının azaltılması için Ulusal Katkı Beyanı ve güncellenen strateji belgeleri doğrultusunda çeşitli faaliyetler hayata geçirilecektir. Bu faaliyetler, ilgili kurum ve kuruluşların mevzuat çerçevesinde sorumluluklarını yerine getirmesiyle gerçekleştirilecek, sektörel bazda belirlenen hedefler doğrultusunda emisyonlar düşürülmeye çalışılacaktır. Ayrıca, iklim değişikliğiyle uyum ve azaltım çalışmalarını kapsayan stratejik planlar, iklim değişikliği Başkanlığı koordinasyonunda ve paydaşların aktif katılımıyla hazırlanacaktır.

İl ve Bölgesel Çalışmalar

Her ilin kendine özgü iklim risklerini ve ihtiyaçlarını belirlemek amacıyla, vali başkanlığında kurulacak İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları oluşturulacaktır. Bu kurullarda, ilgili kurumların ve yerel yönetimlerin temsilcileri yer alacak, kurumsal işbirliği ve koordinasyon sağlanacaktır. Çalışmaların etkinliği için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından sekretarya hizmetleri yürütülecek ve çalışma esasları belirlenecektir.

Finansman ve Yatırımlar

İklim değişikliği ile mücadele kapsamında yapılacak yatırımlar ve projeler için finansal kaynakların geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, iklim finansmanı ve teşvik mekanizmaları oluşturulacak, yeşil finansman araçları (örneğin, sürdürülebilir sermaye piyasası araçları, yeşil tahviller) yaygınlaştırılacak ve bankaların sürdürülebilir finansmana erişimi kolaylaştırılacaktır. Ayrıca, iklim projelerine yönlendirilmiş fonların etkin kullanımı için, Türkiye Yeşil Taksonomisi kurulacak ve uygulanacaktır.

Emisyon Ticaret Sistemi ve Piyasa Mekanizmaları

Ulusal Emisyon Ticareti Sistemi (ETS), İklim Değişikliği Başkanlığı önderliğinde kurulacak ve piyasa düzenleyici çerçevede tahsisat planlaması gerçekleştirilecektir. Bu sistemde, emisyon izinleri ve karbon piyasası mekanizmalarıyla, emisyonların kontrolü ve azaltılması sağlanacaktır. Piyasa işletmecisi, ETS piyasasını işletecek ve denetleyecek, böylece piyasa istikrarı ve şeffaflık sağlanacaktır.

İşletmeler ve Sektörler İçin Yeni Düzenlemeler

Sera gazı emisyonu yapan işletmeler, faaliyetlerini sürdürebilmek için, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan alınacak “sera gazı emisyon izni” ile faaliyet göstereceklerdir. Bu izinlerin geçerlilik süresi boyunca, işletmelerde veya faaliyetlerde meydana gelen değişiklikler, iznin güncellenmesini veya iptal edilmesini gerektirecek. Ayrıca, işletmelerin emisyonlarını düzenli izlemeleri ve raporlamaları zorunlu hale getirilecektir.

Ozon Tabakasını İncelten Maddeler ve Yaptırımlar

Ozon tabakasını incelten maddeleri kullanan veya ticaretini yapan kişi ve kuruluşlara, maddelerin ithalatı, kullanımı, satışı ve piyasaya arzı gibi işlemler nedeniyle ağır idari para cezaları uygulanacaktır. Bu cezalara ek olarak, bu maddeleri içeren ürünlerin veya ekipmanların etiketsiz satışı veya kullanımı da ciddi yaptırımlara tabidir ve para cezalarıyla cezalandırılacaktır.

Yasaklara Uymayanlara Uygulanacak Cezalar

Sera gazı ve florlu gazların takibi ve raporlamasıyla ilgili yasal yükümlülüklere uyulmadığında, ciddi idari para cezaları devreye girecektir. Bu cezalar, rapor sunmama, yasa dışı kullanım veya ticaret gibi durumlarda 500 bin liradan başlayıp 5 milyon liraya kadar çıkabilecek olup, florlu gazlar için de ağır yaptırımlar uygulanacaktır. Ayrıca, yasaklara ve sınırlamalara aykırı faaliyet gösterenler hakkında da ciddi idari para cezaları ve yaptırımlar söz konusu olacaktır.

Planlama ve Uygulama Süresi

Yeni mevzuat ve planlamaların hazırlanması, güncellenmesi ve uygulanması için belirlenen takvim, en geç 31 Aralık 2027 tarihine kadar tamamlanacaktır. Bu sürenin uzatılması için Cumhurbaşkanı’na yetki verilmiş olup, yerel iklim eylem planlarının hazırlanması da aynı süre içerisinde gerçekleşecektir. Bakanlıklar ve ilgili kurumlar, bu planların etkinliği ve sürdürülebilirliği açısından gerekli uyarlama ve geliştirme çalışmalarını sürdürecektir.