İkili zirve ABD-Türkiye arasındaki sorunları çözecek mi?

İstanbul’da 2012 yılındaki Trump Towers açılışında emlak kralı Donald Trump, Tayyip Erdoğan’a övgüler dizdi ve açılışa katılan Türklere o dönemde başbakan olan Erdoğan’ın, dünya çapında “son derece saygı duyulan” biri olduğunu söyledi.

Trump açılışta “(Erdoğan) iyi bir kişi. Sizi çok iyi temsil ediyor” dedi. Trump ABD Başkanı olduktan sonra Erdoğan ve onun hırçın yönetim tarzını açıkça “takdir etti” ve Erdoğan’ı “dost” ve “harika bir lider” olarak nitelendirdi. Beyaz Saray’da yarın Erdoğan ile görüşecek Trump’tan böyle bir yakınlık, Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerin birçok konuda yaşadıkları anlaşmazlık nedeniyle ciddi ölçüde zedelenmesine rağmen, tamamen bozulmamasının tek nedeni olarak görülüyor.

Washington’un Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü’nde Türkiye Araştırma Programı’nın direktörü Soner Çağaptay, “İki liderin, güçlü başkanlar olarak birbirlerine karşı yakınlıkları var” dedi ve iki NATO müttefikinin bürokrasilerindeki ciddi karşıtlıklar konusunda uyardı.

Çağaptay , “ABD-Türkiye ilişkisi kapsamında Erdoğan-Trump ilişkisi, şu anda işe yarayan tek bileşen gerçekten. Her iki ülkenin devlet kurumları arasındaki güven zedelendi ve Türkiye’de ABD’ye karşı, ABD’de de Türkiye’ye karşı ciddi bir öfke var” dedi.

Türkiye’nin, Amerika’nın İslam Devleti örgütü ile mücadelede ana ortağı olan Kürt müttefiklerine karşı sınır ötesi operasyon başlatmasının ardından, Washington ve Ankara Suriye’de geçen ay yeni bir kriz noktasına geldi. Aylar önce, ABD Türkiye’nin Rus yapımı S-400 füze savunma sistemi satın alması konusunda öfkeliydi. Türkiye, ABD’nin yaptırım tehditlerini reddetti ve Temmuz ayında ilk S-400 teslimatlarını almaya başlamıştı. Buna karşılık Washington, Türkiye’yi üretici ve alıcı olduğu F-35 savaş uçağı programından çıkarmıştı. Ancak şimdiye kadar herhangi bir yaptırım uygulamadı. Bu adım Ankara’nın Suriye’ye yönelik operasyonunun ardından Türkiye’ye karşı öfkesi artan ABD Kongresi’ni kızdırdı.

ABD Temsilciler Meclisi geçen ay Türkiye’yi Suriye operasyonu konusunda cezalandırmak için yaptırım paketini onaylarken, Lindsey Graham da dahil olmak üzere Senato’nun başlıca üyeleri Ankara’nın Kürtleri tehlikeye atması halinde tasarıyı hayata geçirme sözü verdi. ABD Temsilciler Meclisi 30 Ekim’de, 1919 olaylarını soykırım olarak tanıyan yönetimin Türkiye’ye yaptırım uygulamasını öngören tasarıyı kabul etmişti. 

Türkiye’ye şimdiye kadar yaptırım uygulanmadı ancak Beyaz Saray ulusal güvenlik danışmanı Robert O’Brien Pazar günü yaptığı açıklamada “Türkiye satın aldığı S-400’lerden “kurtulmaz ise ABD’nin Türkiye’ye yaptırım başlatabilir. Türkiye bu yaptırımların etkisini hissedecek” dedi.

WASHINGTON S-400’LERDEN VAZGEÇİLMESİNİ İSTİYOR

NATO müttefiki olan ABD ve Türkiye ilişkilerinin gerilmesine neden olan, Suriye ve Rusya’nın ötesine uzanıyor. Washington Erdoğan karşısında sessiz kalsa da, Ankara’nın Türkiye’de yargılanan ABD konsolosluk çalışanlarına yönelik suçlamadan vazgeçmesini istiyor.

Ankara için 2016 darbe girişiminden sorumlu tutulan Fethullah Gülen’in iade talebi ve ABD’nin İran yaptırımlarını ihlal etmekle suçlanan Halkbank’a yönelik suçlamaları da çekişmeli konular arasında yer alıyor.

Erdoğan ABD’ye ziyareti için Ankara’dan hareketi öncesi düzenlediği basın toplantısında ABD ziyaretinin ikili ilişkilerin içinden geçmekte olduğu sancılı bir dönemde gerçekleştirildiğini ancak sisli havaya rağmen ABD Başkanı Donald Trump ile sorunların çözüme kavuşturulması noktasında hemfikir olduklarını söyledi.

Trump yönetimininden üst düzey bir yetkili yönetimin yarınki görüşmede temel hedeflerinin Erdoğan’ın S-400’leri kullanma planından vazgeçmesini ve Suriye’de kalıcı bir ateşkesi kabul etmesini sağlamak olduğunu söyledi. Yetkili, “Biz buna odaklanmak istiyoruz” dedi.

ABD’li iki yetkilinin açıklamasına göre, Türkiye’nin kabul etmesi halinde, Washington Ankara’nın F-35 savaş uçağı programına geri dönmesine izin verebilir ve 100 milyar dolarlık ticaret anlaşması imzalamayı önerebilir. Ancak Ankara henüz geri adım sinyali vermedi.

Üst düzey bir Türk yetkili, “Türkiye’nin S-400’leri satın almasından geri adım atması gibi bir şey gündemde değil” dedi. Üst düzey başka bir Türk yetkili, “Suriye’deki petrol sahalarında kalan ABD askerleri, Suriye’de yapılanların ruhuna da aykırı. ABD’nin YPG’ye sağladığı destek, önümüzdeki dönemde iki ülke arasındaki ilişkilere yönelik en büyük tehditlerden biri. Ziyaret sırasında bu konunun çok ciddi şekilde altı çizilecek” dedi.

Anlaşmazlıklara rağmen, Ankara geçen hafta Erdoğan ve Trump arasındaki olumlu telefon görüşmesini gerekçe göstererek umutlu olmaya devam ediyor. Yetkili, “Trump’ın kişisel desteğiyle, ziyaretin sorunların üstesinden gelmeye katkıda bulunacağına inanıyorum. Telefon görüşmesi bununla ilgili ciddi işaretler verdi” dedi.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.