Gökhöyük’te İnsan Yüzlü Seramik Parçası: Yaklaşık 5 Bin Yıllık Gizemli Raftaki İzler

Konya’nın Seydişehir ilçesindeki Gökhöyük höyüğünde yürütülen arkeolojik çalışmalar, yaklaşık 5 bin yıl öncesine ait olabileceği değerlendirilen bir çömlek parçasını gözler önüne serdi. Höyüğün bulunduğu konum ve büyüklüğü (5 hektar) ile bilişsel izler, 1950’lerde başlatılan Mellaart çalışmalarıyla fark edilmiştir. DSİ’nin 2002 yıllarında sulama kanalı projesi nedeniyle duran kazılar, Konya Müze Müdürlüğü tarafından 2002-2005 yılları arasında kurtarma kazılarıyla yeniden ele alınmıştır.

Kazı çalışmaları 2023 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Prehistorya Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ramazan Gündüz önderliğinde tekrar başlamış; Bölgenin kazıları, Seydişehir Belediyesi ile Konya Büyükşehir Belediyesi’nin destekleriyle güç kazanmıştır. Milattan önce 7000 ila 1000 yılları arasına uzanan bir yaşam evresini barındıran Konya Ovası’ndaki höyükte 2023’ten itibaren başlayan kazılar, üçüncü yılında heyecan verici buluntulara sahne olmuştur.

İnsan betimlemeli çömlek parçası üzerinde yürütülen incelemelerde yüz hatlarının titizlikle tasvir edildiğine dikkat çekilmektedir. Kaşlar, burun ve gözler ayrıntılı biçimde işlenmiş olup, kapla bütünleşen kıvrımlı hatlar iç içe geçmiş bir yüz ifadesi sunuyor. Bu parçanın bir çömleğin parçası olması muhtemel ve yüzeydeki betimlemeler seremonilere işaret eden sentetik bir dil olarak değerlendiriliyor. Henüz kesin tarih için radyokarbon analizleri bekleniyor.

Doç. Dr. Gündüz, çalışmaların ilk dönemindeki Demir Çağı tespitlerini hatırlatarak, Erken Tunç Çağı’na işaret eden buluntuların da bulunduğunu belirtti. Bölgede, Gökhöyük sakinlerinin yaklaşık 7 bin yıllık bir süre boyunca kesintisiz bir yaşam sürdüğü görüşü öne çıkıyor. Şu ana dek elde edilen veriler, şu an için yüzeydeki çömlek parçasının yaklaşık 5 bin yıllık olduğunu gösteriyor; kesin tarihi ise laboratuvar analizleriyle netleşecek.

Hayvan figürinleri, mühürler ve obsidiyen ok uçları gibi buluntular da arkeolojik tabloya zenginlik katıyor. Obsidiyen uçlar, av mekanizmalarında keskinlik sağlarken taş baltalar Neolitik ve Kalkolitik dönemlerden itibaren günlük kullanım için hazırlanmış küçük araçlar olarak öne çıkıyor. Bölgedeki buluntular, Gökhöyük’ün Neolitik Dönemden Demir Çağı’na uzanan uzun bir geçmişi bir arada barındıran, Anadolu tarih öncesi çalışmaları için kritik bir merkez olma yolunda ilerlediğini gösteriyor.

Gündüz, elde edilen verilerin, bu yerleşimin farklı dönemleri arasındaki sürekliliği ve ritüel kullanımını anlamak için önemli olduğunu vurgulayarak, devam eden çalışmaların Anadolu tarih öncesi alanında yeni çağ açması beklentisini dile getiriyor.