Edirne Kırmızısı: Kentin Kök Boyasından Yeniden Doğuş Hikayesi

Edirne’de yüzyıllar boyunca bilinen ve Fransa’ya kadar uzanan bir renk hikâyesi olan Edirne kırmızısının yeniden canlanması, kentinin ekonomik ve kültürel değerleri arasına girdi. Osmanlı döneminde Edirne’de geliştirilen bu kök boya, 15. yüzyılda usta ellere emanet edilip 1740’larda Fransa’da üretime dönüşmüştü. Uzun süre unutulma tehlikesiyle karşı karşıya kalan bu özgün renk, artık Edirne Valiliği, Edirne Belediyesi ve Trakya Üniversitesi öncülüğünde yürütülen çalışmalardan sonra yeniden hayat buldu.

Rujia tinctorum adlı kök bitkisinin deneme ekimlerinin yapılmasıyla başlayan süreçte, kent genelinde yaygınlaştırmaya dönük adımlar atıldı. Tarım ve Orman Bakanlığı Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün bahçesinde başlatılan çalışmalar başarıyla sonuçlandı ve Uzunköprü’de üretici Şenol Ataç’ın 10 dekarlık alanında gerçekleştirilen ekimler, hasatla taçlandı. Bu başarılı adımlar sonucunda Edirne kırmızısı, bir kez daha kent kimliğinin sembolü haline geldi.

Trakya Üniversitesi öncülüğünde yürütülen proje, bir tekstil firmasıyla da iş birliği kurarak doğal boya ile boyanmış kumaşlardan kravat, fular ve hediyelik ürünler geliştirilmesini sağladı. Böylece rengiyle özdeşleşen Edirne, şimdi hem kültürel hem de ekonomik olarak değerini artıran bir unsur olarak karşımıza çıkıyor. Amaç, ekim alanlarını genişleterek çiftçilere alternatif gelir kaynakları yaratmak.

Doç. Dr. Adnan Tülek, Edirne kırmızısının kent için önemli bir değeri taşıdığını vurguluyor: “Günümüzde organik boyacılığa artan talep, bu rengin değerini daha da yükseltiyor. Kültürel değerinin yaşatılması için verilen çalışmalar hayati.”

Deneme ekimlerinde kök veriminin umut verici olduğunu söyleyen Tülek, kurulumu yapılan bahçede hasatın gerçekleştirildiğini belirtiyor. “Kök veriminin ulaşması için 2–3 yıl gerekiyor. Daha sonra kökler kurutulup öğütülerek boyacılık için hazır hale geliyor ve tekstil sektörüne yönlendiriliyor.” diye ekledi. Üreticiler, Edirne kırmızısının geçmişte olduğu gibi günümüzde de popüler olduğuna dikkat çekiyor ve talebin artmasıyla ekim alanlarının genişleyeceğini ifade ediyorlar.

Sektörün ilgisi giderek büyüyor— Ataç, tekstil sektörünün doğal boyalara yöneldiğini belirtirken, ilerleyen dönemlerde ekim alanlarının artırılacağını ifade ediyor. Dekarda yaklaşık 350 kilogram kök boya bitkisi elde edildiğini söyleyen üretici, bu verimin yıllar içinde daha da artacağını öngörüyor.

Kaynak: AA / Gökhan Zobar – Ekonomi