Diyabet Yönetiminde Beslenmenin Temel Rolü ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Başkanı Prof. Dr. M. Emel Alphan, Dünya Diyabet Günü vesilesiyle diyabetlilerin beslenmede dikkat etmesi gerekenler konusunda açıklamalarda bulundu. Diyabetin hayat boyu süren bir durum olduğunun altını çizen uzman, bu hastalık ile uyumlu bir yaşam için yanlış beslenme alışkanlıklarının yerine sağlıklı seçeneklerin benimsenmesinin gerekliliğini vurguladı.

Prof. Dr. Alphan, diyabet tedavisinin ana hedefinin kan şekeri düzeylerini dengelemek, diyabete bağlı semptomları hafifletmek veya ortadan kaldırmak ve ilgili komplikasyonları önlemek olduğunu söyledi. “Diyabet, yönetilebilir bir ortak gibidir; doğru beslenme ve günlük öğün planı ile yiyeceklerin içerdiği besin öğelerini ve porsiyonları öğrenmek, acil durumlarda nasıl hareket edileceğini bilmek hayati öneme sahiptir” dedi.

BESLENME, DİYABET TEDAVİSİNİN TEMELİNİ OLUŞTURUR Diyetin, kan şekerini düzenlemede en kritik faktör olduğunu belirten Alphan, sağlıklı beslenmenin komplikasyon risklerini azaltıp genel sağlığı desteklediğini ifade etti. Üç temel noktayı şu şekilde özetledi: Karbonhidrat sayımı, glisemik indeks ve yükü düşük besinler tercihi ve posa açısından zengin kaynaklar ön planda tutulmalıdır. Ayrıca protein tercihlerinde yağsız kaynaklar öne çıkmalı, doymuş ve trans yağlardan kaçınılmalıdır.

Yağlı yemeklerde bitkisel yağlar tercih edilmeli; tereyağı ve hayvansal yağlardan olabildiğince uzak durulmalıdır. Porsiyon kontrolü, sıvı alımı ve ara öğünlerin dengeli planlanması da gün içinde kan şekeri üzerinde doğrudan etkili olan unsurlardır. Su tüketimi esastır; şekerli içeceklerden kaçınılmalı ve gerekirse yapay tatlandırıcılar kullanılmalıdır.

Alkol ve şekerli yiyecekler konusunda ise öneri nettir: Çok az tüketilmeli ya da hiç içilmemelidir. Diyabetli bireylerin, özellikle insülin tedavisi görenlerin, minimum insülin dozu ile maksimum faydayı hedefleyen bir yaklaşımı benimsemesi gerektiğini belirten uzman, diyabet tedavisi ile sağlıklı beslenmenin birlikte ilerlediğinde ilaçların etkisinin artacağını ifade etti.

Ketojenik diyetler hakkında ise bilimsel görüşler temkinli: Karbonhidratı ciddi şekilde kısıtlayan bu diyetlerin diyabetli bireylerde uzun vadede güvenli olduğu kanıtlanmamıştır ve özellikle tip 1 diyabetli kişiler için ciddi riskler taşıyabilir. Diyabetli kişilerde 130 gramın altında karbonhidrat alınmaması önerisi, günlük enerji ihtiyacının yaklaşık %40’ını karbonhidratlardan karşılamak gerektiğini vurgular; bu nedenle ketojenik yaklaşım çoğu durumda uygun değildir.

Yaşam tarzı değişiklikleri, diyabet yönetiminin ayrılmaz bir parçasıdır. Sağlıklı beslenme ile birlikte fiziksel aktiviteyi artırmak, sigara ve alkolü bırakmak, düzenli uyku ve güneşten D vitamini almak uzun vadeli iyi sonuçlar doğurur.

Bu çerçevede, her bireyin özgün ihtiyaçlarına göre diyetisyen eşliğinde kişiye özel bir beslenme planı oluşturulması büyük önem taşımaktadır. Diyabetlilerin karbonhidrat kaynaklarını ve miktarını izleyebilmeleri, düşük glisemik indeksli ve posa açısından zengin besinleri tercih edebilmeleri, yeterli protein ve sağlıklı yağları dengeli bir şekilde tüketmeleri gerekmektedir. Sıvı ve ara öğün planlaması ile birlikte porsiyon kontrolü de kan şekeri dalgalanmalarını azaltmada kilit rol oynar.