‘Dijital detoks ruh sağlığını koruyor’

Psikiyatri Uzmanı Dr. Cengiz Soylu, dijital bağımlılığın kontrolsüz kullanım isteğiyle başlayıp zaman yönetiminde zorluk, uyku bozukluğu, iş ve okul başarısında düşüş, sosyal izolasyon ve psikolojik belirtilere yol açtığını belirtiyor. Bu durum, erken yaşlarda başlayan alışkanlıkların zamanla hayatın merkezine yerleşmesiyle sosyal, akademik ve ailevi dengeleri bozabilir. Bu nedenle dijital bağımlılıkla mücadelede düzenli aralıklarla dijital detoks uygulamanın hem ruh sağlığı hem de işlevsellik açısından hayati olduğunu vurguluyor.

VM Medical Park Pendik Hastanesi’nde görev yapan Dr. Soylu, özellikle çocuk ve gençlerde ekran süresinin kontrollü olmaması nedeniyle dikkat dağınıklığı, uyku bozuklukları, sosyal izolasyon ve depresyon riskinin arttığına dikkat çekiyor. Bilginin hızla erişilebilir olması ve sosyal medyanın yaşamın merkezine oturması, bireyleri farkında olmadan dijital dünyaya bağımlı hale getirebiliyor. Bu nedenle dijital bağımlılıkla mücadelede düzenli dijital detoksun hem ruh sağlığına hem de sosyal ilişkilere etkisi hayati önem taşıyor.

Yoğun stresin tetiklediği davranışsal bağımlılıklar giderek yaygınlaşıyor ve dijital bağımlılık ile alt türleri olan dijital oyun bağımlılığı, internet ve akıllı telefon bağımlılıkları, alışveriş, kumar, egzersiz, yemek, kişilerarası ilişkiler ve çalışma bağımlılıkları günümüzde sık görülen örnekler arasında. Yeni bağımlılık türlerinin de tanımlama süreci devam ederken, en hızlı artış gösteren ve en yaygın olanı dijital bağımlılıktır.

Modern çağın vebası olarak tanımlanan dijital bağımlılık bireylerin akıllı telefon, tablet ve bilgisayar gibi cihazlara; sosyal medya, oyunlar, video platformları ve çevrimiçi alışveriş gibi içeriklere patolojik bağlanması olarak tanımlanır. Bu kapsama; sosyal medya, dijital oyun, internet, online alışveriş, dizi-film izleme ve bilgi edinme bağımlılıkları girer.

Uzm. Dr. Soylu, dijital bağımlılığın günlük yaşam, ilişkiler ve sağlık üzerinde olumsuz etkiler yarattığını şu belirtilerle özetliyor: kontrolsüz kullanım arzusu, zaman yönetiminde güçlük, uyku bozuklukları, iş ve okul başarısında düşüş, sosyal izolasyon, stres, kaygı, sinirlilik, depresyon, fiziksel sağlık sorunları, yalan söyleme ve gizleme davranışları. Bağımlı olanların çoğu durumunun farkında olmayabildiğini ve bu alışkanlıkların erken yaşlarda başlayarak hayatın merkezine yerleşebildiğini belirtiyor.

Bağımlılığın kökenleri çok boyutlu olarak ele alınıyor: biyopsikososyal temeller üzerinde duruluyor; ödül ve tatmin arayışı, kolay erişim, sosyal onay ihtiyacı, kaçış isteği, yalnızlık ve sürekli güncel kalma çabası bu sorunu besleyen dinamikler olarak vurgulanıyor.

Uzun vadede ortaya çıkabilecek sorunlar arasında dikkat dağınıklığı, kaygı, depresyon ve özgüven problemleri gibi psikolojik etkiler; göz yorgunluğu, duruş bozukluğu, baş ağrısı ve obezite gibi fiziksel sorunlar; yüz yüze iletişim becerilerinde zayıflama gibi sosyal sorunlar yer alır. Erişkin yaşlarda bu sorunlar artar ve iş/okul performansını düşürür; sosyal izolasyon, özgüven kaybı ve maddi sıkıntılara yol açabilir.

Dijital detoks ile uyku kalitesi artar ve bağımlılıkla mücadelede zaman sınırları koymak, alternatif etkinlikler geliştirmek, ebeveynlerin rol model olması ve detoks uygulamak önemli rol oynar. Dijital detoksa ilişkin uzman görüşü şöyle: “Dijital detoks, belirli süreyle teknolojik cihazlardan ve sosyal medyadan uzak durmaktır. Bu sayede bağımlılık etkilerinden kurtulmak ve gerçek dünyayı deneyimlemek mümkün olur. İyi bir dijital detoks uyku kalitesini artırır, kaygı ve stresi azaltır, odaklanmayı geliştirir, fiziksel sorunları hafifletir ve sosyal ilişkileri güçlendirir.”

Uygulama önerileri olarak yürüyüş, spor, kitap okuma, el işi, resim yapma, meditasyon, doğa ile vakit geçirme ve yüz yüze sosyalleşme öneriliyor. Bu tür alışkanlıklar, bağımlılıkla mücadelede ve yaşam kalitesinin artırılmasında önemli rol oynuyor.

Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Haberler.com