Biruni Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Yapay Zeka ve Yazılım Destekli İlaç Tasarımı Projesi

Yapay Zeka ve Gelişmiş Yazılımlarla İlaç Tasarımında Yeni Dönem

Biruni Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı’nda görev yapan Prof. Dr. Abdulilah Ece, teknolojik gelişmelerin ilaç geliştirme süreçlerini köklü biçimde dönüştürdüğünü vurguladı. Günümüzde yapay zeka ve yüksek performanslı yazılımların kullanımıyla, ilaç tasarımı hem maliyet hem de zaman açısından önemli avantajlar sunuyor.

Üniversiteden yapılan açıklamada, Ece’nin bu alandaki son çalışmaları ve görüşleri detaylandırıldı. Ece, ilaç geliştirme sürecinin geleneksel yöntemlere göre oldukça maliyetli ve uzun sürdüğünü belirterek, bilgisayar destekli ilaç tasarımının bu zorlukları büyük ölçüde hafiflettiğine dikkat çekti. Bir ilacın piyasaya çıkmasının yaklaşık 3 milyar dolar maliyet getirdiğini hatırlatan Ece, bilgisayar tabanlı simülasyonların bu maliyetleri azaltmada stratejik bir rol oynadığını ifade etti.

İleri Düzey Yazılımlarla Milyonlarca Molekül Sanal Ortamda Tarandı

Ece, çalışmalarında 150 milyondan fazla maddeyi Alzheimer hastalığına karşı taradığını ve bu süreçte umut vadeden 15 aday belirlediğini belirtti. Gelişmiş yapay zeka ve bilgisayar modelleri sayesinde, sentezlenmeden önce milyonlarca molekül sanal ortamda incelenebiliyor ve potansiyel ilaç adayları hızla tespit edilebiliyor.

Yan Etkilerin Azaltılması ve Güvenli İlaç Tasarımı

Prof. Ece, yeni teknolojilerin ilaçların yan etkilerini azaltma konusunda da büyük fayda sağladığını vurguladı. Bilgisayar ortamında yapılan analizler sayesinde, yeni ilaçların hedef protein dışında başka proteinlerle etkileşime girip girmediği önceden belirlenebiliyor. Bu sayede, sadece hedefe özgü ilaçlar tasarlanarak hem hastalar için daha güvenli tedavi seçenekleri sunuluyor hem de doğaya salınan kimyasal atık miktarı azaltılıyor.

Yapay Zekanın Rolü ve Uygulama Alanları

Yapay zekanın bu alandaki önemine değinen Ece, yapay zekanın uzun süredir hayatımızda olduğunu ancak son dönemde donanım ve veri kaynaklarındaki artış ile daha etkin kullanıldığını belirtti. En kritik faktör olarak, yapay zekaya doğru ve kaliteli verilerin sunulması ile bu teknolojiyi kullanacak uzmanların bilimsel bilgi ve yeterlilik seviyesinin yüksek olması gerektiğini vurguladı.

Yurt İçi ve Yurt Dışında Eğitim ve Bilgi Paylaşımı

Prof. Ece, hem Türkiye’de hem de uluslararası arenada bilgisayar destekli ilaç tasarımı konusunda eğitimler verdiğini belirtti. İrlanda Trinity College Dublin’de dersler verdiğini ve İngiltere Biyokimya Derneği’ne yaptığı sunumlarla alandaki bilgi ve deneyimini paylaştığını ifade etti. Ayrıca, Türkiye’de de çeşitli uygulamalı eğitimler gerçekleştirerek alanında uzman sayısını artırmaya çalıştıklarını söyledi. Ancak, uzman sayısının artmasına rağmen bu alanda hâlâ yetersizliklerin olduğunu ekledi.

Disiplinlerarası İş Birliği ve Yerli İlaç Üretimi

İlaç tasarımının, tıp, kimya, biyoloji gibi farklı disiplinleri bir araya getirdiğine dikkat çeken Ece, Türkiye’de meslekler arası sınırların yüksek olduğunu ve bu sınırların aşılması gerektiğine değindi. Bilimsel başarıların ancak disiplinlerarası iş birliği ve önyargıların kırılmasıyla mümkün olacağına inanan Ece, tamamen yerli ve milli bir ilacın üretilebileceğine olan inancını dile getirdi.