Anadolu Kayalık Yediuyuru: Munzur Dağları’nda Yeni Bir Türün Keşfi ve Koruma Dinamikleri

İzmir’de yaşayan biyolog Prof. Dr. Ferhat Matur, Tunceli’nin Ovacık ilçesindeki saha çalışmaları sırasında Munzur Dağları’nda yeni bir yediuyur türü tespit etti. Bu keşif, bölgenin zengin biyoçeşitliliğini ve Anadolu’nun endemik memelilerindeki çeşitliliği bir kez daha ortaya koyuyor.

Munzur Vadisi Milli Parkı’nın bulunduğu Tunceli’deki fauna döngüsünü inceleyen Matur, aralıklarla memleketine dönerek kemirgenler üzerinde yürüttüğü çalışmalarda yöre halkından bilgi topluyor ve bilimsel projelerle bu çeşitliliğe katkı sunuyor.

Gözlenen yeni türe verilen bilimsel ad ise Dryomys anatolicus; Anadolu Kayalık Yediuyuru adıyla sınıflandırılan bu tür, Ovacık’taki Eşek Meydanı Yaylası’nda ilk kez yakalandı ve makalesi Ankara Üniversitesi Dergisi’nde yayımlandı.

Konum ve ekosistem açısından önem açısından bakıldığında Anadolu biyocoğrafyasının çevre bölgelerden daha zengin bir çeşitlilik barındırdığına vurgu yapan Moleküler Biyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Matur, Anadolu’nun endemik memelileri üzerine sürdürdüğü uzun soluklu çalışmalarını da özetledi. 2013’ten 2018’e kadar süren saha ve laboratuvar çalışmaları, 2024’e kadar devam eden araştırmalarla yeni kayıtların ve farklı bir türün varlığını destekledi.

Ovacık ve Munzur Dağları için özel bir vurgu yapan Matur, “bu bölgenin bozayı, kurt ve yaban keçisi gibi türler için zengin bir habitat sunmasının yanı sıra, yediuyurlar familyasının kayalık yaşam biçimini barındırması açısından da kritik öneme sahip” diye konuştu. Avrupa Doğayı Koruma Birliği (IUCN) kırmızı listesinde ‘yetersiz veri’ olarak görülen bu türe ilişkin, yüksek irtifa habitatları ve iklim değişikliğine bağlı yayılış değişimiyle ilgili kaygılar dile getiriliyor.

Korunma gerekliliği açısından, Dryomys anatolicus’un 1600–3000 metre aralığında görülen yayılımının, artan sıcaklıklar nedeniyle yükselmekte olduğuna dikkat çekildi. Bu göç, komşu popülasyonlarla gen akışını azaltabilir ve izole popülasyon riskini artırabilir. Bu nedenle türün korunması ve habitat bütünlüğünün sürdürülmesi öncelikler arasında yer alıyor.

Çevresel değerlilik ve geleceğe dair beklentiler kapsamında Munzur Dağları, Anadolu Kayalık Yediuyuru için bozulmamış habitat ve coğrafya olarak kritik bir bakım point olarak görülüyor. Bilim insanları ve belgesel ekibinin bu bölgedeki çalışmalarını sürdürmesi, türlerin korunmasına dair bilinç ve somut adımların atılmasına katkı sağlayabilir.