Afrika’da Sigara Kullanımına Dini ve Kültürel Yaklaşımlar

Sigara İçmenin Toplumsal ve Dini Bağlamda Yeri

Afrika’nın batısında birçok ülkede, toplum genelinde sigara içmek hem kültürel gelenekler hem de dini inançlar çerçevesinde uygun görülmeyen, ayıp olarak kabul edilen bir alışkanlıktır. Özellikle Nijerya gibi ülkelerde, sigara kullanımı dini hassasiyetler ve sömürge geçmişinin izleriyle şekillenmiş olup, bu durum halkın sigaraya karşı olan tutumunu derinden etkilemektedir.

Nijerya’da Sigara ve Toplumsal Tutumlar

Nijerya’da, özellikle Müslüman nüfusun yoğun olduğu bölgelerde, sigara içmek toplum tarafından hoş karşılanmamaktadır. Birçok din adamı ve alim, sigarayı “haram” olarak tanımlayarak, bu alışkanlığın hem sağlık hem de dini açıdan sakıncalı olduğunu vurgulamaktadır. Ülke genelinde sigara içme oranı düşük seviyelerde seyretmekte olup, Ulusal Tütün Kontrol Komitesi’nin (NTCC) verilerine göre, toplam içenlerin oranı %5’in altında kalmıştır.

İbrahim’in Sigarayı Bırakma Hikayesi ve Toplumsal Etkisi

Başkent Abuja’da yaşayan ve genç yaşlarında sigaraya başlayan Mallam İbrahim, uzun yıllar sigara içtiktan sonra toplumdaki olumsuz tepkiler ve dini inançlar nedeniyle bu alışkanlığını terk etmiştir. AA muhabirine yaptığı açıklamada, “İlk zamanlar sigara içtiğimde çevremden ve toplumdan büyük tepki aldım. Camilere giderken insanların bana uzak durduğunu ve bakışlarından rahatsızlık hissettiğimi hatırlıyorum” dedi.

İbrahim, dini liderlerin ve alimlerin sigarayı haram saymasını, kararında önemli bir etken olarak gösteriyor. “Dini inançlarımıza göre, bu davranışın hem ruh hem de beden sağlığına zarar verdiğini biliyoruz. Toplumda saygın bir yer edinmek ve sağlıklı kalmak için bu alışkanlıktan vazgeçmek zorundaydım” şeklinde konuştu.

Sömürge Döneminden Gelen Alışkanlıklar ve Onlara Mesafe

Birçok Nijeryalı, sigara kullanımının sömürge döneminde İngilizler tarafından ülkeye getirildiğine inanmaktadır. Bu nedenle, sigara içme alışkanlığını, yerel kültür ve geleneklerle bağdaşmayan, yabancı bir miras olarak görmektedir. İbrahim, “Bizler atalarımızdan gelen doğal ve geleneksel yaşam biçimini ön planda tutarız. Sömürge döneminde dayatılan bu alışkanlık, bizim kültürel değerlerimize uygun değildir” diyerek, uzak durmanın önemini vurgulamaktadır.

Gençlere ve Topluma Mesajlar

İbrahim, çevresindeki gençlere sigaranın zararlarını anlatmakta ve onları bu alışkanlıktan uzak durmaya teşvik etmektedir. “Genç kardeşlerime her zaman söylüyorum: Daha başlamadan vazgeçin. Sigara içmeye başladıktan sonra bırakmak zorlaşır. Toplumda saygın bir yer edinmek ve sağlıklı bir hayat sürmek istiyorsanız, bu alışkanlıklardan uzak durmalısınız” ifadelerini kullanmıştır.

Senegal’de Dini ve Sosyal Sigara Yasakları

Yaklaşık 18 milyon nüfusa sahip Senegal’de ise sigara kullanım oranı dünya ortalamasının altında seyretmektedir. Küresel Yetiştin Tütün Araştırması’nın 2023 verilerine göre, ülkedeki tütün kullanımı %6 civarındadır ve sigaraya bağlı ölümler toplam ölümlerin sadece %2,9’unu oluşturmaktadır. Bu düşük oranların temelinde, toplumun sigaraya karşı olan hassas ve duyarlı tutumu yatmaktadır.

Senegal’de, özellikle Müslüman nüfusun yoğun olduğu bölgelerde, dini kurumlar ve tarikatlar tarafından sigara içmek kesinlikle yasaklanmıştır. Touba kentinde, Müridi tarikatı tarafından, Tivaouane kentinde ise Ticani tarikatı tarafından sigara içmek kesinlikle engellenmiş ve bu yerlerde sigara yasağı sert şekilde uygulanmaktadır. Ayrıca, Dakar’daki Layene tarikatının merkezi Camberene bölgesinde de sigara içilmemektedir. Genel olarak, Senegal’de ibadet yerleri ve kutsal alanların çevresinde sigara içmekten kaçınılmakta ve bu konuda toplumsal bir hassasiyet bulunmaktadır.

Afrika’da Sigara İçme Oranları ve Global Eğilimler

Dünyada en az sigara içilen kıta olarak Afrika öne çıkmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2020 raporuna göre, Afrika’da nüfusun yalnızca %10,3’ü sigara kullanmakta olup, dünya genelinde bu oran %22,3 seviyesindedir. Ayrıca, 1990’dan bu yana Sahra altı Afrika’da sigara içenlerin sayısı yaklaşık %75 oranında artış göstermiştir. 2015 yılında yaklaşık 66 milyon olan sigara içenlerin sayısı, 2023 itibarıyla 84 milyona ulaşmıştır.

Sonuç ve Geleceğe Yönelik Uyarılar

Uzmanlar, genç nüfusun artmasıyla birlikte sigara endüstrisinin Afrika’yı hedef almaya devam ettiğine dikkat çekiyor. Sigaranın sağlık üzerindeki olumsuz etkileri ve toplumsal tutumlar göz önüne alındığında, bölgesel ve küresel çabalarla farkındalık artırılmalı ve gençlerin sigaradan uzak durması sağlanmalıdır.