Dünyada ve Türkiye’de Kalp ve Damar Hastalıkları: Riskler, Önlemler ve Programlar

Kalp ve Damar Hastalıklarının Küresel ve Türkiye’deki Durumu

Kalp ve damar hastalıkları, dünya genelinde ölümlerin ve hastalıkların en önde gelen nedenleri arasında yer alıyor. Her yıl yaklaşık 18 milyon insanın yaşamını yitirmesine yol açan bu hastalıklar, sadece bireylerin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürmekle kalmıyor, aynı zamanda ülkelerin sağlık sistemleri üzerinde de büyük bir yük oluşturuyor. Bu hastalıkların gelişiminde etkili olan temel risk faktörleri arasında sağlıksız beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivitenin yetersizliği, tütün ve alkol kullanımı öne çıkıyor.

Kötü Alışkanlıklar ve Risk Faktörleri

Sağlıksız yaşam tarzı seçimleri, yüksek tansiyon, diyabet ve obezite gibi sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olarak kalp ve damar hastalıkları riskini önemli ölçüde artırıyor. Birden fazla risk faktörünün aynı anda bulunması, bireyin hastalığa yakalanma olasılığını katlayarak yükseltiyor. Bu nedenle, kalp ve damar hastalıklarından korunmak için yalnızca bir risk faktörüne odaklanmak yerine, tüm risk unsurlarını bütünsel bir yaklaşımla ele almak büyük önem taşıyor.

Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü’nün Önleyici Çabaları

Dünya Sağlık Örgütü, yaşam tarzındaki değişiklikler ve kontrol edilebilir risk faktörlerinin yönetimi sayesinde kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümlerin dörtte üçünü önleyebileceğimizi belirtiyor. Bu doğrultuda, Türkiye de etkin mücadele kapsamında “Türkiye Kalp ve Damar Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı” adlı kapsamlı bir strateji geliştirdi. Bu program, hastalıkların erken teşhisi, risk faktörlerinin kontrolü ve uygun tedavi süreçlerinin aile hekimlerinden başlayarak tüm sağlık hizmetleri seviyelerinde etkin biçimde yürütülmesini amaçlıyor.

10 Yıl İçinde Kalp ve Damar Riski Hesaplaması

Program kapsamında, 40 yaş ve üzeri bireylerin kardiyovasküler risk değerlendirmeleri gerçekleştiriliyor. Bu süreçte, kişinin yaş, cinsiyet, sigara kullanımı gibi temel bilgiler alınırken, kan basıncı ve kolesterol düzeyleri ölçülüyor. Elde edilen veriler ışığında, 10 yıl içinde ölüme neden olabilecek kalp ve damar hastalıkları riski hesaplanıyor. Kişiye özel tedavi ve yaşam tarzı önerileri sunularak, hastalıkların önlenmesi ve yönetimi sağlanıyor.

Risk Değerlendirmesi ve Sonuçlar

Yönetmelik kapsamında, 1 Kasım 2024 ile 14 Nisan 2025 tarihleri arasında, aile hekimleri tarafından toplam 2 milyon 483 bin 467 kardiyovasküler risk değerlendirmesi yapıldı. Bu kapsamda, tarama sonuçlarına göre yaklaşık 317 bin 776 kişide risk tespit edildi. Bu da, toplumun yaklaşık her 8 kişisinden birinde kalp ve damar hastalıkları riski olduğunu gösteriyor.

Ücretsiz Sağlıklı Yaşam Danışmanlığı

Risk altındaki bireyler için, Sağlıklı Hayat Merkezleri’nde ücretsiz danışmanlık hizmetleri başlatıldı. Bu hizmetler kapsamında, sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite, sigarayı bırakma ve stres yönetimi gibi konularda kişiye özel tavsiyeler veriliyor. Bakanlık yetkilileri, kalp sağlığını korumak adına, işlenmiş gıdalardan uzak durulması, tuz tüketiminin azaltılması, sigara ve alkol kullanımının bırakılması, düzenli egzersiz ve uyku düzenine dikkat edilmesini öneriyor.

Kaynaklar ve Sonuçlar

Bu kapsamda yapılan çalışmalar ve alınan önlemler, toplumun kalp ve damar hastalıklarına karşı farkındalığını artırmayı hedefliyor. Kalp sağlığını korumak için alınacak ilk adım, sağlıklı yaşam alışkanlıklarının benimsenmesi ve risk faktörlerinin kontrol altına alınmasıdır. Bu sayede, ilerleyen yıllarda ölümlerin ve hastalıkların azalması bekleniyor.