8 Sağlıklı İnsan Akıl Hastanesine Yatırıldı: Sonuç Psikiyatri Dünyasını Sarstı

Psikoloji dünyasını sarsan bir çalışma olan Rosenhan Deneyi, akıl hastalığı tanılarının güvenilirliğine dair ciddi soru işaretleri ortaya koydu. Normal görünen bireylerin kısa süre içinde çarpık bir formda hasta olarak kaydedilebileceği gerçeğiyle karşımıza çıkıyordu. Bu deneyin arkasındaki temel merak, hastanelerdeki tanı süreçlerinin ne kadar tarafsız olduğuydu.

Stanford Üniversitesi psikoloji profesörü David L. Rosenhan, akıl hastalığı tanılarının doğruluğu konusunda yoğun sözler söylemeyi hedefledi. Gerçekte akıl hastalığına sahip olmadıkları için, hastanelere girip bu tanıyı alabilirler mi diye sordu. Rosenhan bu soruyla tarihin en kızkırtıcı psikoloji deneylerinden birini hayata geçirmeyi planladı.

AKILLI AKIL HASTALARI Rosenhan, deneye katılan 8 kişi seçti: 3 kadın, 5 erkek. Hepsi psiko-sosyal olarak normal olarak nitelendiriliyor ve daha once herhangi bir psikiyatrik tanı almamışlar. Gönüllüler farklı mesleklerden geliyordu: psikolog, öğrenci, ev hanımı, ressam, psikiyatrist gibi.

TEK SEMPTOM Rosenhan, katılımcıların tek bir sahte belirti beklemesini istağı: “Kafamda bir ses var, bana ‘boş’ ve ‘pat’ kelimelerini söylüyor.” Kelime tercihi, tehlikeli görünmeyen ama doktorların dikkate alacağı kadar garip bir dille belirlenmişti. Bu tek belirtiyle hepsi, hastaneye yatırıldı. Ancak löcalarda görünen davranışları tamamen normaldi; halüsinasyonlar ya da garip hareketler bir daha ortaya çıkmadı. En dikkatçi olan ise, hiçbir doktorun onların aslında sağlı olabileceği gerçeğiği fark edememesiydi.

HASTANE GÜNLERİ Normal davranışlarına rağmen personel, katılımcıları hasta olarak düşününce onlara çevreye yansıyan davranım yokluğu, onlara sanki dosya numarasıymışının bir parçası olarak bakmağıyla gösterdi. Hastalara verilen ilaçlar, çoğunun uyuya kalma gibi yollarla kullanımda saklandı; onlar ise bu ilaçları gizlice tükürüdü. En etkileyicisi, gerçek hastaların bazılarının onlara fısıldamasıydı: “Sen buraya ait değil sin. Sen bir gazeteci ya da araşratırmasın.” Ortalama olarak her biri 19 gün hastanede kaldı ve sonunda, tamamen iyileşmiş değil, remisyon notuyla taburcu edildi.

DENEYİN SONUÇLARI 1973 yılında kamuoyuna açık edilen bulgular psikiyatri dünyasında adeta deprem etkisi yarattı. Akıl hastalığığı tanılarının kesin olmadığı, bağlamın ve önyargının etkisiyle söylemde belirlendiği sonucuna varıldı. Bir kez “hasta” etiketi konulduğu zaman, davranışlar bu çerçeve üzerinden yorumlandı. Sosyal izolasyon, soğuk iletişim ve insanların soğutlarının artırılmasıyla, hastaların iyileşmesi zorlaıdı. Öte yandan, başka hastalar sahte deneklerin normal olduğuünu fark ederken, profesyoneller bunu göremedi. Rosenhan Deneyi, akıl hastalıklarının tanılarında yanılma payının ne kadar böyük olduğunu ve hastane ortamının bile sağlı birini zamanla “hasta gibi” hissettirebileceğini ortaya koydu.
Kaynak : Ensonhaber