Mehir Nedir? En Az ve En Yüksek Miktarları Nelerdir?

Mehir Nedir?

İslam hukukunda, evlilik akdinin temel yükümlülüklerinden biri olarak, erkeğin eşine karşı yerine getirmesi gereken maddi bir taahhüt olan mehir, kadının müstakil ve geri alınamaz hakkıdır. Kur’an-ı Kerim’de (Nisa Suresi, 4. Ayet) “Kadınlara mehirlerini gönül rızasıyla verin” ifadesiyle vurgulanan bu hak, kadınların ekonomik ve hukuki güvenliğinin temel taşlarından biridir. Günümüzde ise, mehir miktarlarının belirlenmesi ve sınırlarının ne olması gerektiği konusunda çeşitli tartışmalar ve uygulamalar mevcuttur.

Mehir Tanımı ve Hukuki Çerçevesi

Mehir, evlilik akdinin sonucu olarak, erkeğin karısına vermeyi taahhüt ettiği para veya mala denir. Kur’an-ı Kerim ve hadislerde, erkeğin mehir vermekle yükümlü olduğu, verilen mehirin geri alınamayacağı açıkça belirtilmiştir. (el-Bakara 2/237; en-Nisâ 4/4, 20, 24, 25; el-Mâide 5/5). Hanefî mezhebine göre, mehir nikâhın sonuçlarından biri olup, nikâh sırasında belirlenmiş veya belirlenmemiş olması önemli değildir. Eğer nikâhta mehrin miktarı belirlenmemişse veya geçersiz sayılmışsa, evlenen kadın, belirlenmiş veya belirlenmemiş başka bir mehir hakkı kazanır. Bu durumda, mehrin miktarı, akrabaları arasında kendi konumlarına uygun, örneğin kadınların aldığı mehrin miktarına göre belirlenir.

Mehirde Alt ve Üst Sınırları

Mehir, maddî veya malî değeri olan her türlü menfaat şeklinde tespit edilebilir. İslam hukukunda, mehrin en az miktarına ilişkin farklı görüşler bulunmaktadır. Hanefî mezhebine göre, minimum mehir 10 dirhem (o dönemde yaklaşık iki koyun bedeli) iken, Mâlikîler 3 dirhem gümüş bedelini esas alır. Diğer iki büyük mezhep olan Şâfiî ve Hanbelî ise, mehrin alt veya üst sınırını belirlemez; yani, sınır koymamak esastır. Hz. Ömer döneminde, evliliklerin kolaylaştırılması amacıyla mehre üst sınır getirilmek istenmiş, fakat Kur’an’daki “Onlara kantarla verirseniz de hiçbir şeyi geri almayın” (en-Nisâ 4/20) ayetinin gerekçesiyle bu düşünce gerçekleşmemiştir.

Sonuç ve Değerlendirme

Mehir, İslam toplumlarında hem ekonomik hem de hukuki açıdan kadının haklarını güvence altına alan önemli bir unsurdur. Miktar konusunda ise, farklı görüşler ve uygulamalar mevcuttur. Günümüzde, mehir miktarlarının belirlenmesinde, tarafların rızası ve toplumun genel kabulü esas alınmalıdır. Ayrıca, mehirde sınır koymaktan ziyade, adil ve makul bir miktar belirlemek, iki tarafın da haklarını gözetmek açısından önemlidir.