BIS 2025 Yıllık Ekonomik Raporu: Stablecoin’ler ve Parasal Kriterler Üzerine Derinlemesine Analiz

Stablecoin’ler Parasal Temel Testlerini Zorlayıcı Şekilde Geçemiyor

Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS), 2025 yılına ait Ekonomik Raporu’nda, stablecoin’lerin günümüz finansal sisteminde gerçekten de temel bir para birimi olarak işlev göremediğini açıkça ortaya koydu. Rapor, stablecoin’lerin “birlik”, “esneklik” ve “bütünlük” gibi temel parasal niteliklere ulaşmadığını ve bu kriterleri karşılamada ciddi sınıfta kaldığını vurguluyor.

Bankanın açıklamasına göre, stablecoin’ler dijital taşıyıcı varlıklar olarak tanımlanmakta ve gerçek anlamda para olmaktan çok, finansal varlıklar gibi hareket etmektedir. Bu durum, stablecoin’lerin parasal sistemde temel bir araç olma yolunda önemli bir engel teşkil ediyor. Ayrıca, stablecoin’lerin merkez bankası destekli geleneksel paraların aksine, çoğu zaman özel şirketler tarafından çıkarıldığını ve sabit kur garantisi sunmadığını belirtiyor. Bu özellik, parasal bütünlüğün sağlanması açısından kritik bir öneme sahip olan “birlik” ilkesine zarar veriyor. BIS’e göre, sabit pariteyi koruyan merkez bankası paralarının aksine, stablecoin’ler genellikle değişken oranlar üzerinden işlem görerek, istikrarlı bir para birimi olma özelliğinden sapıyorlar.

Esneklik ve Bütünlük Testlerinde Stablecoin’ler Başarısız Oldu

BIS, stablecoin’lerin ikinci temel test olan “esneklik” konusunda da yetersiz olduğunu belirtiyor. Esneklik, ekonomik şoklara karşı dayanıklılığı ve büyük ödemelerin güvenli bir şekilde karşılanmasını sağlayan önemli bir kriter. Rapora göre, stablecoin arzını artırmak isteyen kullanıcıların, önceden tam ödeme yapması şartı, modern bankacılıkta alışık olunan likidite ve esneklik standartlarına uymuyor. Bu durum, stablecoin’lerin finansal istikrar ve likidite açısından ciddi sınırlamalar içerdiğine işaret ediyor.

En büyük eksiklik ise stablecoin’lerin “bütünlük” testini geçememesiyle ortaya çıkıyor. Özellikle, kamuya açık blokzincir platformlarında ve kullanıcıların “unhosted wallet” (barındırılmamış cüzdanlar) aracılığıyla gerçekleştirilen işlemler, kara para aklama, terör finansmanı ve diğer finansal suçlara davetiye çıkarıyor. BIS, bu yapıların finansal suçların önlenmesi açısından ciddi riskler barındırdığını ve stablecoin’lerin denetim ve gözetimden uzak kalmaları nedeniyle, suç örgütleri tarafından kolayca kullanılabildiğini vurguluyor.

BIS: Stablecoin’ler Sınırlı ve Sıkı Denetim Altında Kullanılmalı

Rapor, stablecoin’lerin sunduğu düşük işlem ücretleri ve sınır ötesi transfer kolaylığı gibi avantajlarını kabul etmekle birlikte, toplamda bu dijital varlıkların kullanım alanlarının ve rolünün dikkatli bir şekilde sınırlandırılması gerektiğine dikkat çekiyor. BIS, stablecoin’lerin finansal sistemdeki yerinin sınırlı tutulması ve sıkı denetim mekanizmalarının devreye alınması gerektiğini ısrarla savunuyor.

Bankanın açıklamasına göre, toplumun geçmişte yaşadığı para ve finansal krizlerden çıkarılacak çok ders var. Merkez bankaları ve kamu otoriteleri, cesur ve kararlı adımlar atarak, yeni finansal teknolojilerin risklerini kontrol altına almalı ve sürdürülebilir bir finansal altyapı inşa etmelidir. Bu bağlamda, stablecoin’lerin düzenlenmesi ve denetlenmesi, finansal istikrar açısından hayati bir öneme sahip.

Market Tepkisi ve Teknolojik Değerlendirmeler

Rapora ilişkin piyasa hareketleri de dikkat çekici. Circle’in USDC stablecoin’inin arkasındaki şirketin hisseleri, raporun yayınlanmasının ardından %15’ten fazla değer kaybetti ve 222 dolara geriledi. Bir gün önce ise, rekor seviyeye ulaşmış ve 299 dolar seviyesini görmüştü. Bu gelişmeler, düzenleyici açıklamaların ve raporların piyasa üzerinde ciddi etkiler yaratabileceğini gösteriyor.

Her ne kadar BIS, stablecoin’lere yönelik sert eleştirilerde bulunsa da, blockchain ve tokenizasyon teknolojisinin “dönüştürücü bir inovasyon” olduğunu kabul ediyor. Rapor, tokenizasyonun mevcut finansal sistem üzerinde köklü bir değişiklik yapmadığını, ancak finansal işlemleri daha verimli hale getirebileceğine işaret ediyor. Teknolojinin henüz tam anlamıyla sistemleri köklü şekilde değiştirmediği de vurgulanıyor.

Kripto Topluluğu ve Uzman Yorumları

Küresel kripto para topluluğunun bazı üyeleri, BIS’in stablecoin’lere karşı tutumunun şaşırtıcı olmadığını belirtiyor. Bu kurumların, büyük ölçüde merkez bankalarına bağlı düzenleyici yapılar olduğunu hatırlatan uzmanlar, bu raporun öngörülebilir olduğunu söylüyorlar. Aletheia Capital’in başekonomisti Jim Walker, yaptığı açıklamada, “BIS’in kriptoya karşı abartılı tutumu gülünç. Zaten merkez bankalarının başarısızlıkları ve zayıf noktaları ortada. Bu rapor, ilk kriter olarak merkez bankası desteği şartını koyuyor ve bu da, küresel ölçekteki finansal yapıların gerçek durumunu yansıtmıyor” şeklinde görüş belirtiyor.