İstanbul’un Tarihinde Gizemli Bir Kapı: Küçük Ayasofya Poternesi

İstanbul’un kadim tarihi boyunca önemli bir geçit noktası olan ve zamanla unutulmaya yüz tutmuş olan Küçük Ayasofya Poternesi, günümüzde ciddi bir restorasyon ve koruma ihtiyacıyle karşı karşıyadır. Yaklaşık 1499 yıl önce Justinianus ve eşi Theodora tarafından inşa edilen bu yapı, özellikle İstanbul’un fethinde önemli bir kaçış noktası olarak kullanıldığı iddialarıyla tarih severlerin ilgisini çekmektedir.

Bu gizemli geçiş kapısı, ilk inşa edildiğinde denizle bağlantılı olup, gemilerin yanaşabildiği yüksekliğiyle dikkat çekiyordu. Yapının deniz seviyesinden yaklaşık 6 metre yüksekte konumlandırılmasıyla, şehirde olumsuz bir durum anında imparatorun ve askerlerin hızlıca buradan kaçış yapmasını sağlıyordu. Zamanla, özellikle Osmanlı döneminde, bu kapı kullanımdan kalkmış ve unutulmaya yüz tutmuştur.

Günümüzdeki Durumu ve Koruma Çabaları

Yıllar içinde ihmal ve çevresel etkilerle harabeye dönen yapı, maalesef bugün toprağa gömülmüş ve içi çöplerle dolmuş durumda. Ayrıca, uyuşturucu madde bağımlıları ve evsizler tarafından kullanılır hale gelen poterne, tarihi açıdan büyük bir kayıp olarak görülüyor. Bu nedenle, uzmanlar ve tarih severler, poternenin ilk haline getirilip, restore edilerek turizme kazandırılması gerektiği görüşünde birleşiyorlar.

Arkeolojik ve Mimari Özellikler

Arkeologlar ve tarihçiler tarafından yapılan incelemelerde, poternenin içinde büyük bir boşluk bulunduğu ve şu anki durumda giriş-çıkışların belirlenemediği vurgulanıyor. Ömer Faruk Yavaşçay isimli arkeolog, bu yapıya ilişkin yaptığı açıklamada:

• “Poternenin içi boş ve gizemli bir boşluk barındırıyor; maalesef, giriş ve çıkışlar net olarak belli değil.”
• “Burası eski fotoğraflarda da görüldüğü gibi, önemli bir geçiş noktasıydı ve gemilere direkt erişim sağlanıyordu.”
• “İstanbul’un fethinde, bu kapının kaçış noktalarından biri olarak kullanıldığına dair güçlü spekülasyonlar mevcut.”

Halen, poternenin yüzeye çıkarılması ve restore edilmesi en büyük öncelik olarak görülmektedir. Ayrıca, çevresindeki surların da ciddi anlamda onarılması planlanmakta ve bölgeye turistik bir mekan kazandırılması hedeflenmektedir.

Son Düşünceler ve Geleceğe Dair Umutlar

İstanbul’un tarihî dokusunu koruma ve gelecek nesillere aktarma adına, bu tür yapıların özenle korunması ve restore edilmesi büyük önem taşımaktadır. Poternenin yüzeye çıkarılmasıyla birlikte, hem tarihi değerler yeniden canlandırılacak hem de bölgenin turizm potansiyeli artacaktır. Bu sayede, İstanbul’un kadim ve zengin tarihine ışık tutan bu gizemli yapı, hak ettiği ilgiyi görecektir.